تجار سه دسته تکلیف عمده دارند که عبارتند از :
1- تنظیم دفاتر تجاری
2- ثبت نام در دفتر ثبت تجاری

3- اعلام ورشکستگی
تنظیم دفاتر تجاری و ضمانت اجراء فقدان یا نقص آن ذیلاَ مورد مطالعه واقع می شوند.

تنظیم دفاتر تجاری
دفاتر تجاری، دفاتری هستند که بنا بر ماده 6 ق. ت ، تجار به استثناء کسبه جزء ملزم اند که آن ها را داشته باشند و معاملات خود را در آن ها یادداشت نمایند. این دفاتر عبارتند از :
1- دفتر روزنامه : دفتری که تاجر، معاملات ، واردات ، صادرات ، معاملات اسناد تجاری، مطالبات ، دیون و وجوهی را که برای مصارف شخصی اش برداشت می کند، به صورت روزانه در آن ذکر می کند. ( ماده 7 ق. ت )
2- دفتر کل : دفتری که تاجر لااقل هفته ای یک بار کلیه معاملات دفتر روزنامه را استخراج می کند و انواع آن را جدا کرده و در صفحه مخصوصی از آن دفتر به طور خلاصه می نویسد. ( ماده 8 ق. ت )
3- دفتر دارایی : دفتری که تاجر هر ساله صورت دارایی منقوب و غیرمنقول و مطالبات و دیون سال گذشته خود را تا 15 فروردین سال بعد در آن ذکر و امضاء می نماید. .به عبارت دیگر این دفتر نوعی ترازنامه است که در آن دیون و مطالبات و اموال شخص ذکر می گردد. ( ماده 9 ق. ت )
4- دفتر کپیه : دفتری که تاجر باید کلیه مراسلات و مخابرات و صورت حساب های صادره خود را به ترتیب تاریخ ذکر کند، این دفتر نیاز به امضاء نماینده ثبت ندارد. ( ماده 10 و 11 ق. ت )
– تاجر علاوه بر تنظیم دفتر کپیه، باید کلیه مراسلات و مخابرات و صورت حساب های وارده خود را به ترتیب تاریخ مرتب نموده و در لفاف مخصوصی نگهداری کند. ( ماده 10 ق. ت )
– دفاتر تجاری به استثناء دفتر کپیه قبل از آنکه چیزی در آن ها نوشته شود، توسط نماینده اداره ثبت امضاء می گردد. ( ماده 11 ق. ت )
– کلیه معاملات و صادرات و واردات باید به ترتیب تاریخ در صفحات مخصوصه دفاتر فوق نوشته شوند. ( ماده 13 ق. ت )
– دفاتر تجاری فوق الذکر را باید از ختم هر سال حداقل به مدت 10 سال حفظ نمود، البته منظور از این 10 سال تعهدی است که تاجر برای نگهداری می دهد نه مرور زمان ، یعنی این دفاتر قابلیت استناد تا هر چند سال را دارند. ( ماده 13 ق. ت )
– تراشیدن ، حک کردن ، سفید گذاشتن بیش از آنچه که در دفتر نویسی معمول است و در حاشیه یا بین سطور دفتر نوشتن، ممنوع است. ( ماده 13 ق. ت )

ضمانت اجراء فقدان یا نقص دفاتر تجاری
تخلف تاجر از مادتین 6 یا 11 یعنی نداشتن دفتر تجاری یا عدم امضاء آن ها توسط نماینده اداره ثبت، یا بی ترتیب بودن آن ها چهار ضمانت اجراء دارد د:
1- بنا بر ماده 15 ق. ت جریمه نقدی دارد.
2- بنا بر ماده 542 ق. ت در صورت ورشکستگی تاجر، ممکن است او ورشکسته به تقصیر اعلان شود.
3- بنابرماده 210 ق. آ. د. م ، در صورتی که ادعایی علیه تاجر ابراز گردد، نداشتن دفاتر تجاری می تواند از جمله قرائن مثبته به نفع طرف مقابل باشد ، بدین نحو که اگر یکی از طرفین دعوی به دفاتر تجاری تاجری که طرف دیگر دعوی است، استناد نماید، دفاتر تجاری باید در دادگاه ابراز گردد. هیچ تاجری نمی تواند به عذر نداشتن دفتر از ابراز و ارائه دفاتر خود امتناع نماید، مگر اینکه ثابت نماید که دفتر او تلف شده است یا آنکه بدان دسترسی ندارد . اگر تاجر از ابراز دفاتر خود امتناع نماید و تلف یا عدم دسترسی به آن ها را هم نتواند ثابت نماید، دادگاه می تواند این امر را از قرائن مثبته به نفع طرف دیگر قرار دهد.
4- بنابر ماده 1299 و 1300 ق. م، در صورتی که دفاتر تجاری تاجر، بی ترتیب یا مغشوش باشند، به نفع تاجری که دارنده دفاتر می باشد، قابلیت استناد ندارند، اما به ضرر او قابلیت استناد دارند.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره با ما تماس حاصل فرمایید.

ثبت شرکتها در ثبت نیک - https://nikregister.com